U okviru projekta “Međusektorski pristup unapređenju prava na rad osoba sa invaliditetom kao osnovnog ljudskog prava” koji je implementirao Smart kolektiv u partnerstvu sa organizacijom Naša kuća i Forumom za odgovorno poslovanje, Smart kolektiv je sproveo istraživanje stavova i praksi poslovnog sektora u vezi sa Zakonom o profesionalnoj rehabilitaciji i zapošljavanju osoba sa invaliditetom. Rezultati istraživanja su predstavljeni i diskutovani na Okruglom stolu koji je okupio predstavnike iz javnog i poslovnog sektora, kao i relevantne OCD.
Istraživanje je sprovedeno na uzorku od više od 60 kompanija, u kojima dominiraju velike, privatne, strane kompanije sa relativno jednakom sektorskom distribucijom. Većina kompanija ima politiku jednakih mogućnosti u zapošljavanju, dok oko trećina ispitanika ima prilagođeni sistem zapošljavanja osoba sa invaliditetom. Kompanije primjenjuju Zakon na jedan od načina: bilo putem punog ili djelimičnog zapošljavanja osoba sa invaliditetom i nabavke proizvoda i usluga od preduzeća za profesionalnu rehabilitaciju, ili putem plaćanja odgovarajućih kazni, u skladu sa zakonom. Uprkos činjenici da većina ispitanika delimično ili potpuno zapošljava osobe sa invaliditetom, samo je petina njih prilagodila poslovno okruženje principima Univerzalnog dizajna.
Među problemima koji su identifikovali ispitanici, postupak dokazivanja invalidnosti pred komisijom PIO Fonda je predugačak, neprijatan i birokratski, a poslodavci koji žele da zaposle osobe sa invaliditetom češće se obraćaju udruženjima osoba sa invaliditetom umesto centralnoj instituciji – Nacionalnoj službi za zapošljavanje. Prioritet u zapošljavanju daje se radnom iskustvu, znanju i veštinama, a ne ispunjavanju ove zakonske obaveze. Transparentne informacije o načinu korišćenja kaznenog fonda dovelo bi do toga da kompanije to ne vide kao pravnu prepreku, već kao socijalnu obavezu.
Cilj istraživanja i okruglog stola bio je iniciranje međuisektorske debate o Zakonu i davanje preporuka za njegovo poboljšanje. Preporuke će biti predstavljene na međunarodnoj konferenciji CSR Forum u decembru.
Projekat finansijski podržava EU u okviru Evropskog instrumenta za demokratiju i ljudska prava (EIDHR).
